Trung ương Hội nước sạch và Môi trường Việt Nam vừa gửi đề xuất, kiến nghị tới Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương về việc thực hiện các quy định của pháp luật liên quan về phát thải khí nhà kính (KNK), phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam.
Những kiến nghị này được tổng hợp trên cơ sở ý kiến từ các đại biểu, chuyên gia, diễn giả tại chuỗi sự kiện “Cộng đồng và doanh nghiệp Việt Nam – Ứng phó biến đổi khí hậu” do Hội nước sạch và Môi trường Việt Nam tổ chức.
- Phát triển điện gió ngoài khơi
Cụ thể, Hội kiến nghị Bộ Công thương làm rõ đóng góp của ngành năng lượng vào tổng phát thải của Việt Nam, khả năng đáp ứng mục tiêu trung hoà carbon trong thời gian tới; minh bạch về giá và về lâu dài cần thiết nghiên cứu sự tham gia xã hội hóa. Với Quy hoạch điện VIIII, Bộ cần phải xây dựng các chiến lược, nội dung, hạng mục cụ thể để đưa ra lộ trình, phát triển các dự án năng lượng tái tạo theo Quy hoạch điện VIII vừa ban hành; đồng thời đề xuất các kết quả thu được theo các mốc thời gian và tổ chức, cá nhân nào chịu trách nhiệm.
Đối với các vấn đề liên quan tới phát triển điện gió ngoài khơi (ĐGNK), cần xây dựng Khung pháp lý cho năng lượng tái tạo (NLTT) và ĐGNK; tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chính sách quản lý rác thải, tái chế, thu gom từ NLTT (tấm pin mặt trời, tuabin gió, tuabin sóng…). Đồng thời, tháo gỡ những nội dung khác cho phát triển ĐGNK như: Quy hoạch không gian biển quốc gia; Quy hoạch không gian cho năng lượng gió ngoài khơi tránh xung đột, mâu thuẫn, tranh chấp không gian biển của năng lượng tái tạo với các ngành kinh tế khác, dân cư; Tác động đến môi trường, đa dạng sinh học; Chuỗi cung ứng cho phát triển ĐGNK; Vốn, tài chính xanh cho ĐGNK; Hạ tầng cho ĐGNK; xây dựng chính sách quốc gia dài hạn về ĐGNK (luật, nghị định cấp quốc gia về ĐGNK); cơ quan đầu mối, trình tự cập phép, thẩm định, thu hồi, gia hạn dự án; Sự tham gia của các công ty, nhà đầu tư nước ngoài; Tích hợp năng lượng gió ngoài khơi và Hydro xanh.
- Đơn giản hóa thủ tục thẩm định kết quả kiểm kê phát thải
Kiến nghị tới Bộ Tài nguyên và Môi trường, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam chú trọng 2 vấn đề: Thực hiện kiểm kê KNK và phát triển thị trường các-bon.
Về việc thực hiện kiểm kê KNK, quy trình thẩm định kết quả kiểm kê và kế hoạch giảm nhẹ phát thải đang có nhiều thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp và vẫn chưa gắn liền với thực tế. Trong đó, với số lượng doanh nghiệp lớn (trước mắt là gần 2.000 doanh nghiệp) thuộc diện phải thực hiện các báo cáo về kiểm kê và kế hoạch giảm nhẹ, quá trình thẩm định kết quả các báo cáo này cần phải đơn giản hóa và tăng áp dụng những ứng dụng, giải pháp công nghệ trong quá trình theo dõi, đo đạc, thẩm định.
Bộ TN&MT cần ban hành sớm các tiêu chí về đơn vị, tổ chức đủ điều kiện thẩm định các báo cáo về giảm nhẹ phát thải, kiểm kê KNK. Các tiêu chí cần phải cụ thể, rõ ràng, minh bạch và phù hợp với thực tế. Xem xét cụ thể với tiến độ thực hiện thẩm định thực tế và những thuế, phí liên quan trong quá trình thẩm định, cần thiết mở rộng thêm các tiêu chí để các tổ chức, doanh nghiệp chịu trách nhiệm cho các kết quả, báo cáo của mình. Qua đó, góp phần tổng thể đơn giản, tinh gọn hóa quy trình, thủ tục và chi phí cho các cơ sở doanh nghiệp.
Thông tin về đơn vị đủ điều kiện thẩm định các kết quả, báo cáo và các chuyên gia về kiểm kê khí nhà kính (xem xét thêm) cần được đăng tải, công bố trên hệ thống trang tin, cổng thông tin điện tử của các cơ quan có thẩm quyền, giúp các cơ sở, doanh nghiệp và cộng đồng biết, theo dõi và thực hiện. Hội cũng kiến nghị Bộ TN&MT đôn đốc, phối hợp các Bộ, ngành liên quan xây dựng các quy định hướng dẫn về trình tự đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính cho các lĩnh vực.
Về phát triển thị trường các-bon, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam kiến nghị, các hoạt động kiểm kê KNK và kết quả từ quá trình này cần phải được thực hiện sớm để xây dựng các quy định về hạn ngạch và phân bổ hạn ngạch cho từng cơ sở, doanh nghiệp. Theo kinh nghiệm và thực tế trên thế giới, cần phải sớm đưa ra quy trình trao đổi, mua bán hạn ngạch phát thải, tín chỉ các-bon và vận hành thí điểm trên thị trường vào cuối năm 2023 (TP Hồ Chí Minh đã có Nghị quyết về hoạt động này), từ đó đẩy sớm tiến độ và cần thiết có thể điều chỉnh, sửa đổi trong năm 2024.
Bộ TN&MT cần hoàn thiện và xây dựng sớm thị trường các-bon trong nước theo hướng tiếp cận để trao đổi, thượng mại với quốc tế. Nghiên cứu các phương pháp luận về dự án hình thành tín chỉ các-bon; chủ động kết hợp, hợp tác, liên thông với các quốc gia, tổ chức thẩm định dự án tín chỉ các-bon tự nguyện (Gold Standard, Verra, Global Carbon Council…) để tăng thêm kinh nghiệm, mở rộng hình thức trao đổi bù trừ, hội nhập thị trường và tăng tính cạnh tranh qua hoạt động trao đổi, trung hòa các-bon.
- Đẩy mạnh các hoạt động tài chính xanh
Nội dung kiến nghị tới Bộ Tài chính, Hội cho rằng cần đẩy mạnh các hoạt động tài chính xanh, thực hiện phát hành trái phiếu, tín dụng xanh cho các địa phương, doanh nghiệp đặc biệt cho các dự án có quy mô lớn như NLTT, điện gió, điện mặt trời, tái chế chất thải thúc đẩy các hoạt động áp dụng công nghệ xanh, mô hình kinh tế tuần hoàn…
Bộ Tài chính cần xây dựng các quy định về quản lý sàn giao dịch tín chỉ các-bon; xây dựng thị trường các-bon bắt buộc; nghiên cứu và đưa ra các giải pháp về thuế các-bon và lộ trình triển khai tại Việt Nam. Xem xét và cần thiết đẩy sớm tiến độ vận hành thí điểm sàn giao dịch các-bon từ 01/01/2024 để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và tăng khả năng cạnh tranh khi các thị trường như EU, Mỹ… áp dụng mức thuế, phí các-bon biên giới.
Với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hội kiến nghị cần đẩy mạnh các hoạt động trồng rừng và bảo vệ rừng; xây dựng các cơ chế, hành lang pháp lý nhằm thúc đẩy thương mại các-bon trong lâm nghiệp với thị trường các-bon trong nước và quốc tế. Phát triển thị trường tín chỉ các-bon rừng tự nguyện cho các tổ chức, cơ sở, người dân được tham gia và hưởng lợi. Bên cạnh đó, Hội cũng kiến nghị Bộ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành các quy định hướng dẫn cụ thể về các hoạt động liên quan rừng.
Trung Nguyên